KHỦNG HOẢNG CACAO TOÀN CẦU

Những cơn mưa và sự lây lan không ngừng của bệnh đen trái đang đẩy giá cacao lên mức cao nhất kể từ những năm 1970. Bùn từ những cơn mưa không ngừng đổ ra chân của Nestor N'Guessan khi anh chỉ vào mảnh đất cacao bị hỏng trên trang trại của mình ở Bờ Biển Ngà (Ivory Coast). Người nông dân 52 tuổi này không thể cứu vãn những cây cacao đó khỏi bệnh đen trái, vì vậy anh đang tập trung nỗ lực để cách ly những cây khỏe mạnh còn lại. Những cơn mưa lớn trong những tháng gần đây làm giảm số trái trên cây, với một số cây chỉ còn được một ít nụ.
"Tôi đã phải tạo ra một hàng rào để ngăn chặn phần còn lại của trang trại bị nhiễm bệnh" - anh ta nói khi đang tạo dáng cành cho cây- "Sản lượng thấp. Thời tiết không giúp chúng tôi."

Đây là một cuộc khủng hoảng khí hậu lớn đang diễn ra ở khắp Bờ Biển Ngà và Ghana, những quốc gia có uy tín lớn trong ngành cacao, kèm theo hậu quả của lạm phát thực phẩm toàn cầu và áp lực chi phí sinh hoạt. Quá nhiều mưa đang làm giảm sản lượng và làm chậm quá trình thu hoạch, với thiếu hụt kết quả đẩy giá cacao ở New York lên mức cao nhất trong 46 năm qua. Tổng lượng mưa ở Tây Phi kể từ khi mùa mưa bắt đầu (vào ngày 1/5) đã vượt hơn gấp đôi so với trung bình trong 30 năm qua (theo thông tin từ Maxar Technologies Inc). Thiệt hại cho sản lượng cacao được kết hợp với cuộc chiến đấu lâu dài của những người nông dân về mức lương, và họ rất ít tiền để tái đầu tư vào nông trang của họ. Đây là giai đoạn thu hoạch chính, và cơn mưa không ngừng biến đường đất thành các bãi ngập lụt không thể đi qua, làm rụng hoa trước khi nở và tạo điều kiện cho sự phát triển của nấm gây nên bệnh thối đen, làm cho những quả cacao kích thước bằng bóng bầu dục bỗng chốc hóa màu đen.

Sản lượng cacao của Ghana dự kiến sẽ thấp nhất trong 13 năm qua, và của Bờ Biển Ngà sẽ là thấp nhất trong vòng 7 năm qua, dựa trên số liệu được cung cấp bởi các nhà xuất khẩu. Hai quốc gia này cung cấp khoảng 60% số hạt cacao trên thế giới (theo Tổ chức Cacao Quốc tế). Các hợp đồng mua tương lai có khối lượng giao dịch lớn nhất đang giao dịch ở mức cao nhất kể từ năm 1977 ở New York, vượt xa qua mức 4.200USD/tấn. Ở mức giá đó, bạn có thể mua khoảng 50 thùng dầu. "Đây là một cú tăng giá khủng khiếp, và nó chưa đạt đến đỉnh điểm" - Fuad Mohammed Abubakar, giám đốc Công ty Ghana Cocoa Marketing Co. Ltd. (UK) - "Có rất nhiều rủi ro lớn hơn đang chờ đợi phía trước". Với giá Đường cũng đạt đến mức cao nhất trong thập kỷ, người tiêu dùng có khả năng sẽ phải chi trả nhiều hơn cho thanh sô cô la, bánh quy và cacao nóng. Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ dự đoán giá đường và đồ ngọt sẽ tăng 8.9% trong năm nay và thêm 5.6% vào năm sau, vượt qua mức lạm phát thực phẩm tổng cộng.

Nông dân hưởng lợi từ sự phồn thịnh, nhưng thực tế họ không được hưởng hết với giá bán này. Thị trường cacao ở Bờ Biển Ngà và Ghana được chính phủ kiểm soát chặt chẽ. "Ở mức giá này nông dân không có động lực để làm" - Mahmoud Khayat, Quản lý cao cấp tại Công ty Ivory Cocoa Products - "Nếu giá cao, họ sẽ cố làm để có được cacao." Hiện tại, người nông dân đang chờ đợi cuộc đàm phán của chính phủ cho mùa sau với các đơn vị mua hạt hàng đầu như Barry Callebaut AG, Cargill Inc. và Olam International Ltd. Thường thì sẽ có sự thúc đẩy mạnh mẽ để trồng thêm cây giống mới để tận dụng cơ hội tăng giá, nhưng nhiều người nông dân đang bị ràng buộc bởi mưa và không thể chi trả thêm tiền để thuê người làm, sử dụng thêm phân bón hoặc mua hóa chất cần thiết để chống lại bệnh thối quả. Đất trên mảnh đất 12 mẫu của Samuel Addo ở quận Suhum, Ghana — cách thủ đô Accra 65 km (40 dặm) về phía bắc — có độ pha cát, làm cho việc trồng cacao trở nên khó khăn hơn ngay cả trong điều kiện tốt nhất. Sau mỗi cơn mưa lớn, gần như mọi cây đều nảy mầm từ một quả cacao đang hỏng hoặc đang chuyển màu đen. Cách duy nhất để kiềm chế sự lây lan là để Addo phun nước lên các búp, gọi là cherelles, mỗi hai tuần một lần, nhưng chi phí đó là quá xa tầm tay. "Chưa bao giờ mình bị tấn công nặng như vậy từ khi mình bắt đầu trồng cacao," Addo, 52 tuổi, nói. "Những gì mình kiếm được không đủ để đầu tư trở lại vào trang trại."

Mô hình thời tiết El Nino có thể gây thêm khó khăn khi điều kiện khô cằn thường xảy ra trên khắp Tây Phi. Sản lượng toàn cầu không đáp ứng được nhu cầu trong hai mùa gần đây, và dự kiến sẽ tiếp tục như vậy trong vài năm tới, Abubakar nói. "Phản ứng cung sẽ không ngay lập tức đáp ứng," ông ta nói. "Sẽ mất thời gian để thúc đẩy sản xuất". Ngoài ra, các quy định về phá rừng đến từ Liên minh châu Âu — một trung tâm quan trọng cho mùa màng của Tây Phi — có thể làm tăng chi phí khi hạt cacao được theo dõi qua chuỗi cung ứng. 

Vào thời điểm này hàng năm, các nhà máy chế biến tại San Pedro, trung tâm xuất khẩu chính của Bờ Biển Ngà, hoạt động với công suất đầy đủ để làm sạch, khử trùng và đóng gói cacao vào túi jute 65 kilogram (143 pound) sẵn sàng để vận chuyển. Tuy nhiên, tổng lượng hàng đến cảng trong mùa, từ ngày 01/10/2023 là 479.449 tấn, so với ước lượng là 707.200 tấn cách đây một năm, sụt giảm 32%. Sự thiếu hụt nguồn cung đã buộc Societe Ivoirienne de Transformation de Produits Agricoles tắt một phần các máy chế biến, trong khi bình thường nhà máy có thể chế biến hơn 1.500 tấn mỗi ngày. Công ty xuất khẩu đang nhận khoảng 20 xe tải hàng ngày, so với khoảng 24-26 xe tải cách đây một năm. Đại diện Liên đoàn nông dân ở Bờ Biển Ngà, cho biết mùa này đã là một điều bất thường, trong một tuần gần đây, họ đã đếm được 29 xe tải ở San Pedro và 32 ở Abidjan, so với 70 và 61 xe cách đây một năm. "Lưu lượng của việc vận chuyển thu hoạch cacao rất thấp," đại diện liên đoàn viết trong email "Các nhân công ngày thường bận rộn xả túi cacao từ các xe tải đã nay được chuyển sang các công việc khác."

Khí hậu khó khăn và mức lương thấp đang khiến một số nông dân từ bỏ cacao để chuyển sang các mặt hàng khác, đặc biệt là cao su và vàng. Trang trại của N'Guessan ở Soubre, trái tim của ngành cacao của Bờ Biển Ngà, cách Abidjan khoảng 7 giờ lái xe. Trong những năm gần đây, các vựa cao su rộng lớn đã mọc lên xung quanh để đáp ứng nhu cầu về lốp, ống và các sản phẩm khác. Cây cao su yêu cầu ít bảo dưỡng hơn, và Bờ Biển Ngà hiện là quốc gia sản xuất hàng đầu tại Châu Phi. "Nhiều người trồng cacao đã bỏ bỏ cacao," ông ta nói. Ở Ghana, sức hấp dẫn là vàng. Khai thác mỏ thủ công chiếm khoảng một phần ba sản lượng của đất nước, và những người trồng cacao kể về việc các công ty liên tục đề xuất số tiền lớn để họ từ bỏ đất đai của mình. Một chuyến đi qua vùng cacao của quốc gia thấy nhiều vườn cacao đã được thay thế "

"Có một điều là các trang trại cacao thường đặt trên những viên đá giàu vàng," nông dân Michael Acheampong nói, nhìn vào mỏ cạnh nhà. "Một số nông dân không thể chống lại sự hấp dẫn của tiền nhanh chóng." Quỹ Hợp tác Cacao Bờ Biển-Ghana đã được tạo ra bởi cả hai quốc gia để làm giảm đi sức hấp dẫn đó. Mục tiêu của liên minh là tăng giá trả cho nông dân, nói rằng họ đã không đủ chi phí sản xuất hoặc đảm bảo mức lương sống trong nhiều thập kỷ, Giám đốc điều hành Alex Assanvo nói. "Nếu nông dân thấy giá cao hôm nay và họ được trả một giá thấp, làm thế nào chúng ta có thể thấy nông dân tiếp tục trồng cacao?" ông ta nói. 
 

(Nguồn: Bloomberg)